W ostatnich latach ryzyko geopolityczne stało się jednym z kluczowych wyzwań dla firm prowadzących handel międzynarodowy. W 2024 roku sytuacja była szczególnie napięta, ponieważ w ponad 70 krajach odbyły się wybory, obejmujące połowę światowej populacji. Nie bez znaczenia pozostają kwestie związane z wojna w Ukrainie i zapowiedzią wycofania wsparcia ze strony USA.
Niepewność polityczna i związane z nią konsekwencje gospodarcze sprawiają, że przedsiębiorstwa muszą podchodzić do zawierania kontraktów z zagranicznymi kontrahentami z wyjątkową ostrożnością.
Ryzyko geopolityczne obejmuje szereg czynników, które mogą bezpośrednio lub pośrednio wpłynąć na prowadzenie działalności gospodarczej. Wśród najważniejszych zagrożeń znajdują się:
- Konflikty zbrojne i napięcia dyplomatyczne – wojny i niestabilność polityczna mogą zakłócić łańcuchy dostaw, uniemożliwić eksport i import towarów oraz wpłynąć na wartość walut lokalnych.
- Sankcje gospodarcze i ograniczenia handlowe – wprowadzane przez rządy restrykcje mogą nagle zamknąć rynek dla określonych produktów i usług, zmuszając firmy do poszukiwania nowych kontrahentów lub zmian w strategii biznesowej.
- Niestabilność walutowa – gwałtowne zmiany kursów walutowych, wynikające np. z kryzysów politycznych, mogą znacząco wpłynąć na rentowność kontraktów międzynarodowych.
- Zmiany w regulacjach prawnych – nagłe zmiany przepisów dotyczących importu, eksportu lub opodatkowania mogą zwiększyć koszty działalności lub wręcz uniemożliwić realizację kontraktu.
- Kryzysy społeczne i polityczne – protesty, strajki oraz niestabilność wewnętrzna w danym kraju mogą wpłynąć na realizację zamówień i funkcjonowanie firm działających na danym rynku.
Jak zabezpieczyć firmę przed ryzykiem geopolitycznym?
W obliczu rosnących zagrożeń firmy powinny stosować różne strategie minimalizujące ryzyko geopolityczne w kontraktach międzynarodowych:
- Analiza ryzyka i dywersyfikacja – przed podpisaniem kontraktu należy dokładnie przeanalizować sytuację polityczną w kraju kontrahenta. Warto unikać nadmiernej zależności od jednego rynku i rozważyć dywersyfikację dostawców oraz klientów.
- Zabezpieczenie płatności – kluczowym elementem ochrony przed stratami finansowymi jest ubezpieczenie należności. Może to zapobiec problemom wynikającym z niewypłacalności kontrahentów spowodowanej czynnikami geopolitycznymi.
- Klauzule w umowach – w umowach warto uwzględnić zapisy dotyczące siły wyższej (force majeure), które określą, jakie konsekwencje ponoszą strony w przypadku nieprzewidzianych zdarzeń politycznych.
- Monitorowanie sytuacji – bieżąca analiza rynków, śledzenie zmian w polityce międzynarodowej i dostosowywanie strategii biznesowej do dynamicznej sytuacji mogą pomóc w uniknięciu strat.
- Współpraca z instytucjami finansowymi i rządowymi – korzystanie z pomocy agencji eksportowych i doradców może pomóc w ocenie ryzyka i wypracowaniu najlepszych zabezpieczeń prawnych oraz finansowych.
Ryzyko geopolityczne jest nieodłącznym elementem współczesnej gospodarki i wymaga od firm większej ostrożności w zawieraniu międzynarodowych kontraktów. Wzrost napięć na świecie sprawia, że odpowiednie zabezpieczenie płatności, uważna analiza ryzyka oraz elastyczność w doborze rynków i partnerów biznesowych są niezbędne dla stabilnego funkcjonowania firm. W czasach dynamicznych zmian kluczowe staje się nie tylko reagowanie na zagrożenia, ale także ich wcześniejsze przewidywanie i skuteczne zarządzanie ryzykiem.